Veranderingen van smaak en reuk komen vaak voor bij mensen tijdens en na de behandeling met chemotherapie. Er is relatief weinig aandacht voor deze bijwerking. Dat terwijl gezond en lekker eten juist erg belangrijk is voor de behandeling en het herstel van de ziekte. Daarom hebben zes studenten van Wageningen Universiteit de podcastserie ‘Taste of recovery’ gemaakt.
Met de podcastserie willen de studenten zorgen voor meer informatie en bewustzijn door het probleem van verschillende kanten te belichten. In vijf afleveringen gaan zorgprofessionals, bedrijven én patiënten samen op zoek naar geur- en smaakoplossingen. Hoe groot is dit probleem? En hoe kunnen patiënten beter worden geholpen? Dit wordt uitgezocht in de ‘Taste of recovery’ podcast.
Vooral de afleveringen 4, 5 en 3 geven gerichte adviezen aan patiënten over het omgaan met smaak- en reukverandering.
Aflevering 1: Robert Greene – Hoe is het om een smaakstoornis te hebben?
Robert Greene geeft als ervaringsdeskundige meer inzicht in hoe hij de verandering van smaak tijdens de behandeling van kanker heeft ervaren. Hij was verrast hoe intens de smaakverandering kan zijn en de gevolgen ervan voor hem, als patiënt, en zijn omgeving. De smaak kan geheel veranderen, waardoor alles bijvoorbeeld een metaalachtige smaak krijgt. Als het eten niet lekker smaakt, kun je niet genieten van het eten. En het is vooral belastend voor je sociale leven. Dit is wel bespreekbaar, maar het is ook moeilijk.
Aflevering 2: Chris Winkel – Hoe werken geur en smaak?
Chris Winkel is smaak- en geurexpert. Hij vertelt dat geur heel belangrijk is voor de karakterisering van wat je proeft. De smaak en ook het mondgevoel zorgen voor de totale beleving van de smaak.
Veranderingen van smaak en geur zijn heel persoonlijk. Qua smaak hebben mensen redelijk dezelfde receptoren, maar niet iedereen heeft evenveel smaakpapillen. Daardoor ervaren mensen de intensiteit verschillend. Geur is nog moeilijk te begrijpen, omdat er veel variaties zijn. De geurreceptoren die tot uitdrukking komen, zijn niet bij iedereen hetzelfde. En ook de waarneming in de neus is bij mensen verschillend. Daarom is er ook verschillend effect bij verandering van reuk.
Aflevering 3: Irene IJpma – Wat zegt de wetenschap?
Irene IJpma doet onderzoek naar smaak- en reukveranderingen bij mensen met kanker. Onder meer bij jonge mannen met zaadbalkanker tijdens chemotherapie. Opvallend was dat ondanks de homogene groep de smaak- en reukveranderingen per persoon heel verschillend zijn. Mensen ervaren aan het begin van een chemokuur of doelgerichte behandeling de meeste smaak- en reukveranderingen. Bij een nieuwe kuur gebeurt dat opnieuw en ervaren zij vaak nog meer verandering van smaak en reuk. Sommige mensen hebben nog jaren na behandeling last, bijvoorbeeld dat men minder bitter proeft.
Het is dus belangrijk om per persoon te kijken hoe de smaak en reuk is en op basis daarvan aanpassingen te doen. Irene IJpma noemt enkele tips bij metaalsmaak die patiënten elkaar op fora gaven. Zoals plastic bestek gebruiken, koud of bevroren voedsel eten en zoete of zure smaken toevoegen.
Aflevering 4: Eric-Jan Wissink – Hoe helpen we patiënten beter?
Eric-Jan Wissink, beter bekend als Eric-Jan de Smaakman, geeft praktische oplossingen om patiënten meer te laten genieten van eten. Door zelf verschillende smaken te proeven, zoals citroensap en honing, krijg je inzicht in wat aangenaam is. Dat inzicht kun je gebruiken om je maaltijd aan te passen.
Eric-Jan Wissink legt uit dat je met ‘GPS’ het recept zelf kunt bijsturen op basis van je smaak en reuk.
- Geur zorgt voor 80% van de smaakervaring. Dus voeg elementen van geur toe, zoals basilicum.
- Prikkeling heeft twee vormen: een tinteling op je tong, zoals bij rode peper en gember. Dat prikkelt receptoren om ook andere smaken beter te proeven. Een andere prikkeling is geluid. Als je knisperende chips eet, associeer je dat met lekker.
- Smaak: de vijf smaken die je op je tong proeft, zijn zout, zuur, bitter, zoet en umami.
In ieder gerecht moeten elementen van GPS zitten. Als je wel goed proeft maar minder ruikt, dan kun je meer geurelementen toevoegen aan het gerecht. Als je bijvoorbeeld zuur prettig vindt, dan kun je dat meer toevoegen.
Aflevering 5: Kelly Silverio Alonso-Duin – Wat is het belang van goede voeding?
Kelly Silverio Alonso-Duin is oncologisch diëtist en vertelt over het belang van gezonde en adequate voeding tijdens en na de behandeling van kanker.
Gezonde voeding is van belang, omdat veel mensen gewicht verliezen tijdens de chemotherapie door bijwerkingen. Onder meer door minder inname van voeding en vocht. Gewichtsverlies ontstaat met name door spierafname, wat zorgt voor zwakte en krachtverlies. Daardoor duurt het herstel van de behandeling vaak langer. Soms moet de oncoloog tijdens de behandeling daardoor zelfs de dosis chemo bijstellen.
Kelly Silverio Alonso-Duin adviseert om als het kan gezond te eten. Maar als het nodig is, ga dan voor adequate voeding. Belangrijkste is om genoeg eten binnen te krijgen om niet af te vallen. Bij adequate voeding adviseert zij gezonde voeding met toevoeging van smaaksturing. Bijvoorbeeld door afhankelijk van je smaak extra zuren toe te voegen, zoals tomatenpuree, azijn of een zilveruitje. Of als appelmoes goed smaakt, dan zou je kunnen variëren met ander fruit, zoals cranberrysap. Smaak en reuk kunnen bij iemand soms per uur verschillen, wat als extra belastend wordt ervaren.
