Als vervolg op de PREOPANC-2 studie startte in juli 2021 de PREOPANC-3 studie. Deze studie onderzoekt wat beter is: chemotherapie met FOLFIRINOX vóór de alvleesklierkankeroperatie of erna.
“Als de alvleeskliertumor te opereren is, is momenteel de standaardbehandeling eerst een operatie en daarna chemotherapie”, zegt dr. Bas Groot Koerkamp, chirurg in het Erasmus MC Kanker Instituut. “Echter als de alvleeskliertumor nog wel te opereren is, maar als dat extra lastig of risicovol is, bij een zogenaamde borderline resectabele tumor, dan geldt een nieuwe richtlijn. Dan is de standaardbehandeling eerst chemotherapie en daarna opereren.”
Hij vervolgt: “Chemotherapie is nodig om de kans op terugkeer van alvleesklierkanker te verkleinen. Maar we zien dat maar de helft van de patiënten na de operatie voldoende herstelt om de chemotherapie aan te kunnen.”
PREOPANC-2 studie
De PREOPANC-2 studie onderzocht welke behandeling vooraf aan de alvleesklierkankeroperatie leidt tot een langere overleving en betere kwaliteit van leven. Deze studie vergeleek enerzijds de combinatie chemotherapie (FOLFIRINOX) vooraf aan de operatie met anderzijds chemoradiotherapie (chemotherapie met gemcitabine in combinatie met bestraling) voor de operatie gevolgd door chemotherapie met gemcitabine na de operatie.
“375 Mensen in Nederland met bewezen pancreaskanker die resectabel (te verwijderen) of borderline resectabel was, deden mee. Bij borderline resectabel is de tumor net iets groter en dichter bij grote bloedvaten, maar nog net resectabel”, licht Bas Groot Koerkamp toe.
Hij legt verder uit: “Voor de PREOPANC-2 studie was de standaardbehandeling de voorbehandeling uit de PREOPANC-1 studie. Namelijk de chemoradiotherapie met de chemotherapie gemcitabine. Want deze studie en de follow-up laten zien dat deze chemoradiotherapie vooraf aan de operatie ertoe leidt dat patiënten gemiddeld iets langer leven dan bij direct opereren en daarna chemotherapie. Ter vergelijking is in de PREOPANC-2 studie gekozen voor een voorbehandeling met FOLFIRINOX. Omdat in eerdere studies al is bewezen dat bij mensen met uitgezaaide alvleesklierkanker de overleving beter is bij behandeling met FOLFIRINOX dan met gemcitabine.”
De inclusie van de PREOPANC-2 studie is inmiddels afgerond, maar de uitkomsten zijn er nog niet. De laatste patiënten zijn in januari 2021 met de behandeling gestart. In september 2021 zal de behandeling van alle patiënten zijn afgerond. De onderzoekers verwachten dat de eerste studieresultaten medio 2022 bekend zullen zijn.
Studie Frankrijk
In de afgelopen jaren werden er nog meer studies naar behandelingen bij alvleesklierkanker gedaan. Bas Groot Koerkamp vertelt over een studie in Frankrijk: “Mensen met een te opereren alvleeskliertumor kregen na hun operatie FOLFIRINOX of gemcitabine. Deze studie laat zien dat bij chemotherapie na de operatie FOLFIRINOX heel veel beter is dan gemcitabine. Uit eerdere studies was dit al bekend voor mensen met uitgezaaide alvleesklierkanker. Maar het is niet altijd zo dat als chemotherapie bij uitzaaiingen werkt, dit ook werkt als mensen een operatie hebben gehad.”
PREOPANC-3 studie
Hij licht toe: “Het lijkt erop dat FOLFIRINOX de betere behandeling is bij te opereren alvleesklierkanker. Daarom gaan we bij de PREOPANC-3 studie daarmee verder. Want de vraag blijft bestaan: als de alvleeskliertumor te opereren is, moet je dan eerst opereren en daarna FOLFIRINOX geven of kun je een patiënt beter eerst FOLFIRINOX geven en daarna opereren? En dat is precies wat we gaan onderzoeken in de PREOPANC-3 studie.”
Bij de PREOPANC-3 studie krijgt via loting de helft van de patiënten bij wie de alvleeskliertumor te verwijderen is de huidige standaardbehandeling. Dat betekent eerst een operatie en daarna de combinatie chemotherapie FOLFIRINOX.
De andere patiënten in deze studie krijgen eerst FOLFIRINOX en daarna een operatie.
Bas Groot Koerkamp wil onderzoeken of de combinatie chemotherapie FOLFIRINOX en daarná een operatie de optimale behandeling is voor patiënten met operabele alvleesklierkanker.
Hij legt uit: “Voor mensen met te opereren alvleesklierkanker is de beste behandeling als zij zowel de operatie als de chemotherapie krijgen. En die kans is groot als zij eerst chemotherapie krijgen. Want chemotherapie is zwaar, maar patiënten herstellen doorgaans binnen vier tot zes weken goed van deze chemotherapie en kunnen daarna worden geopereerd. Terwijl van de mensen die eerst een operatie krijgen de helft onvoldoende herstelt om de chemotherapie goed te doorstaan.”
“Na de chemotherapie maken we een CT-scan. Als er dan uitzaaiingen zichtbaar zijn, krijgt die patiënt geen operatie. Dat is niet een gemiste kans, want een operatie heeft geen zin als er uitzaaiingen zijn of als die binnenkort zullen ontstaan. Het betekent wel dat de tumor agressiever is dan we vooraf dachten”, benadrukt Bas Groot Koerkamp.
Mensen die willen meedoen aan deze studie moeten er wel rekening mee houden dat zij vaker naar het ziekenhuis gaan vanwege extra scans en follow-up. Als patiënten zijn geopereerd, worden in de eerste twee jaar ieder kwartaal CT-scans gemaakt om de ziekte te volgen. Na twee jaar gebeurt dit om het half jaar.
Steun voor onderzoek
“Living With Hope speelt een hele belangrijke rol voor mensen met alvleesklierkanker. Ook voor de PREOPANC trials is de rol van de patiëntenorganisatie van belang”, benadrukt Bas Groot Koerkamp. “Vooral door mee te denken over de protocollen en het patiëntinformatieformulier. Living With Hope kijkt mee vanuit patiëntperspectief en of de informatie voor iedereen begrijpelijk is. Bovendien helpt de steun van de patiëntenorganisatie door de aanbevelingsbrieven voor subsidieaanvragen bij het overtuigen van KWF Kankerbestrijding dat dit een belangrijke studie is voor mensen met alvleesklierkanker. Daarnaast speelt Living With Hope een rol bij het delen en verspreiden van de resultaten van de studie.”
Medio april 2021 maakte KWF Kankerbestrijding bekend, dat men de PREOPANC-3 studie gaat financieren. Bas Groot Koerkamp: “Op dit moment ligt de studie nog ter beoordeling bij de medisch-ethische toetsingscommissie. We verwachten dat de PREOPANC-3 studie in juli 2021 kan starten. De studie loopt straks in alle ziekenhuizen in Nederland die alvleesklierkankeroperaties doen.”
Meer informatie
Zodra meer informatie beschikbaar is, vind je die op de website van Living With Hope bij ‘trials’. Als je vragen hebt, stel die dan aan jouw behandelend arts.