Alvleesklierkanker (ook wel pancreascarcinoom genoemd) is een kwaadaardige tumor in de alvleesklier. Er bestaan verschillende soorten alvleesklierkanker.
Een tumor ontstaat altijd uit een enkele cel. De tumor groeit eerst plaatselijk tot er een klompje cellen ontstaat. De ontwikkeling naar een kwaadaardige tumor gaat vaak via verschillende stappen. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat ook alvleesklierkanker verschillende ‘voorstadia’ heeft voordat de tumor kwaadaardig wordt. Deze voorstadia geven echter bijna nooit klachten, waardoor de tumor ‘anoniem’ kan groeien. De kwaadaardige tumor kan na verloop van tijd door de wand van de alvleesklier heen groeien en/of uitzaaien via lymfebanen of bloedvaten naar de lever en de longen.
Soorten alvleesklierkanker
De veruit meest voorkomende vorm van alvleesklierkanker is het adenocarcinoom (92%). De tumoren bevinden zich in de afvoerbuisjes van de enzymen, ofwel verteringssappen, die de alvleesklier aanmaakt. Het adenocarcinoom bevindt zich meestal in de kop van de alvleesklier (56%), in 14% van de gevallen in het middendeel, het lichaam, en 17% in de staart. Bij de overige 13% is er sprake van overlap of is het onduidelijk.
Daarnaast zijn er zeldzamere vormen van alvleesklierkanker, zoals de neuro-endocriene tumoren (NET/NEC) (7%) die zich bevinden in de cellen in de pancreas die hormonen aanmaken. Andere vormen van alvleesklierkanker komen sporadisch voor (minder dan 1%).
Hoe vaak komt alvleesklierkanker voor?
In Nederland krijgen jaarlijks ruim 3.000 mensen per jaar de diagnose alvleesklierkanker, 2,4% van alle nieuw gediagnosticeerde kankertumoren. In het overgrote deel hiervan gaat het om een adenocarcinoom; 2,2% van de gediagnosticeerde kankertumoren.
Alvleesklierkanker komt ongeveer evenveel voor bij mannen en bij vrouwen. Het merendeel van de patiënten (85%) is ouder dan 60 jaar. Op een leeftijd jonger dan 45 jaar is alvleesklierkanker zeldzaam, maar wel mogelijk.
Wat zijn de vooruitzichten?
Alvleesklierkanker is een agressieve vorm van kanker. De tumor wordt vaak relatief laat ontdekt, waardoor deze bij veel personen al is uitgezaaid en/of al doorgegroeid is in het omliggende weefsel.
In onderstaand diagram zie je de overlevingscijfers voor het adenocarcinoom. Voor NET en NEC gelden andere cijfers.
(Bron: kanker.nl)
Zonder therapie is de gemiddelde overleving na diagnose 4 tot 6 maanden. Indien er een operatie verricht kan worden, is het percentage patiënten dat 5 jaar na de diagnose nog in leven is ongeveer 20%. Maar slechts een op de vijf patiënten komt in aanmerking voor een operatie.
Alvleesklierkanker/het adenocarcinoom neemt 6,8/6,3% van de sterfte aan kanker in Nederland voor zijn rekening (2022). In de afgelopen tientallen jaren is de kans dat je deze ziekte door betere behandelingen overleeft, anders dan bij andere soorten kanker, nauwelijks toegenomen.
Mede door de vergrijzing wordt een aanzienlijke toename verwacht van de sterfte als gevolg van alvleesklierkanker. De voorspelling is dat in 2030 alvleesklierkanker de tweede kanker-gerelateerde doodsoorzaak is na longkanker.